पल्लवी मेश्राम उपसंपादक नागपुर
महाराष्ट्र संदेश न्युज ! ऑनलाईन नागपूर:- नुकताच महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचा निकाल लागला. त्यात भारतीय जनता पार्टी व महायुतीने मोठ्या प्रमाणात विजय मिळवला. काँग्रेसची अधोगती त्या निमित्ताने आपल्याला महाराष्ट्रात बघायला मिळाली. काँग्रेसचे हे पतन सातत्याने संपूर्ण देशामध्ये होत आहे.
काँग्रेसकडे आता नवीन महाराष्ट्र विधानसभेत फक्त 16 आमदार आहेत, जे लोकसभेच्या खासदारांच्या संख्येनुसार भारतातील दुसऱ्या क्रमांकाच्या सर्वात मोठ्या राज्यात सर्वात कमी आहे. महाराष्ट्र ही भारतातील 17 वी विधानसभा आहे, जिथे आज काँग्रेसचे 10 टक्के पेक्षा कमी आमदार आहेत. 28 राज्यांपैकी 17 राज्य तसेच दिल्ली, जम्मू काश्मीर आणि पुद्दुचेरी या 3 केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये काँग्रेसची ही परिस्थिती आहे. किमान 10 लोकसभा मतदारसंघ असलेल्या 18 राज्यांपैकी काँग्रेसकडे आता सात राज्यांमध्ये 10% पेक्षा कमी आमदार आहेत. काँग्रेससाठी आणखी चिंतेची बाब म्हणजे देशातील आमदारांचा वाटा सातत्याने कमी होत आहे.
महाराष्ट्रातील 288 आमदारांच्या विधानसभेत अवघ्या 16 आमदारांसह काँग्रेसकडे आता महाराष्ट्र विधानसभेत फक्त 5.55% जागा आहेत. 1962 नंतरचा महाराष्ट्र विधानसभेत पक्षाचा हा आतापर्यंतचा सर्वात कमी जागा वाटा आहे.
आजच्या घडीला, काँग्रेसकडे 10% पेक्षा कमी आमदार आहेत, ज्यामुळे ते विरोधी पक्ष नेते पदावर दावा सुद्धा करू शकत नाहीत. आज देशातील एकूण आमदारांमध्ये काँग्रेसचा वाटा 19.5% आहे.
महाराष्ट्रातील काँग्रेसचे राजकीय दुर्लक्ष ही 1980 च्या दशकापासून सुरू असलेली कहाणी आहे. महाराष्ट्र विधानसभेतील पक्षनिहाय जागावाटपावर नजर टाकल्यास याची पुष्टी होते. 1962, 1967 आणि 1972 च्या निवडणुकीत महाराष्ट्र विधानसभेत काँग्रेसचे बहुमत होते. आणीबाणी नंतरच्या 1978 च्या विधानसभा निवडणुकीत पराभव झाला, पण 1980 आणि 1985 च्या निवडणुकीत त्यांनी पुन्हा बहुमत मिळवले. 1990 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजप आणि शिवसेनेने पहिल्यांदा हातमिळवणी केल्यानंतर त्याची अधोगती सुरू झाली आणि 1995 मध्ये त्यांचे नुकसान वाढले. विधानसभा निवडणूक, जेव्हा महाराष्ट्रात शिवसेना आणि भाजप युतीने पहिल्यांदा सरकार स्थापन केले. 1999 मध्ये काँग्रेसमध्ये फूट पडलेल्या राष्ट्रवादी काँग्रेस पार्टी (NCP) सोबत युती करून राज्यात दोन सरकारे स्थापन केली असली तरीही 1995 नंतर राज्यात काँग्रेसचा स्वत:चा जागावाटप 30% च्या वर गेला नाही. 2014, 2019 आणि 2024 च्या निवडणुकांमध्ये काँग्रेसचा जागावाटप प्रथमतः 20% आणि नंतर 10% च्या खाली गेला. 2024 चा निकाल हा ऐतिहासिक असून काँग्रेससाठी एक नवीन नीचांक आहेत.
विदर्भ आणि मराठवाडा येथे अनुक्रमे 62 आणि 46 विधानसभा मतदारसंघ आहेत – महाराष्ट्रात सर्वाधिक ग्रामीण भाग आहेत. राज्यातील प्रति मतदारसंघ जीडीपी पाहिल्यास ते सर्वात गरीब आहेत. उपप्रदेशनिहाय काँग्रेसच्या आमदारांचे विभाजन बघायचे झाले तर काँग्रेसच्या १६ पैकी दहा आमदार मराठवाडा आणि विदर्भातून आले आहेत (ज्यात एकूण १०८ विधानसभा मतदारसंघ आहेत) आणि उर्वरित सहा आमदार उर्वरित प्रदेशातून आले आहेत. विदर्भ आणि मराठवाडा उप-प्रदेश वगळले तर काँग्रेसची उप-प्रदेशनिहाय कामगिरी राज्यात पुन्हा एकदा 10% जागा वाटपाच्या उंबरठ्याच्या खाली गेली असल्याचे दिसून येते. तथापि, राज्याच्या दोन सर्वात ग्रामीण आणि गरीब भागांमध्ये चांगली कामगिरी केल्याने ते वाचले. 2024 मध्ये, या दोन उप-प्रदेशांमध्येही ते 10% सीट शेअरमार्कच्या खाली घसरले. देशातील सर्वात गरीब मतदारांचा पाठिंबा गमावल्यामुळे महाराष्ट्रात त्याचा अपमान झाला आहे, ज्यांनी देश आणि राज्यात सतत घसरण होऊनही आतापर्यंत ते सोडले नव्हते. त्यामुळेच काँग्रेसने आपल्या नुकसानीचे सखोल आत्मपरीक्षण केले पाहिजे.
सतत होत असलेली अधोगती, प्रत्येक राज्यामध्ये कमी होत असलेल्या जागा, कमी होत असलेले मतदार यामुळे काँग्रेसकडे आता कुठलाही पर्याय उरला नाही. काँग्रेसचे व काँग्रेसच्या आमदारांचे पुढे काहीही भविष्य राहिलेले नाही. त्यामुळे महाराष्ट्रातल्या काँग्रेसच्या 16 आमदारांनी भारतीय जनता पार्टीमध्ये विलीन व्हावे”, असे वक्तव्य सावनेर – कळमेश्वर क्षेत्राचे भाजपा-महायुतीचे आमदार डॉ. आशिष देशमुख यांनी केले.
